Мектеп тарихы

Қапал ХIХ ғасырдың 40-шы жылдарындағы патша үкiметiнiң қазақ жерiн отарлау саясатын жүзеге асырып, бекiнiстердiң бiрi ретiнде негiзi қаланған. Осы бекiнiс ұлғая келе,1860-шы жылдары қала дәрежесiне жеткен. Оны қазақтың ұлы ғалымы Шоқан Уалихановтың Қашқарияға сапары алдындағы күнделiгiнен бiлуге болады. Онда былай деп жазған; «Мен Қапал қаласының 40 шақырым Қарамола деген жерде Қашқарияға баратын керуенге барып қосылдым».
Осы Қапал қаласында орыс солдаттарының балаларын оқытуға арналған «Приходская школа» болды. Және 1847 жылы Қапал қаласында қазақ балалары үшiн әзiрлiк пансионы ашылғаны архив құжаттары арқылы дәлелденiп отыр. /ОММ 44-қор, 1-тiзбе,37226-қатар/
Осы әзiрлiк пансионында оқыған алғашқы балалары Барлыбек және Тұрлыбек Сырттановтар едi. 1890-шы жылдары Қапалда «Туземная школа» және «Якобия» атты қыздар медресесi болды. Фатима Ғабитова осы медреседе оқығаны бiзге белгiлi.
Саяси қуғын-сүргiннiң құрбаны болған, халқымыздың аяулы ұлдарының бiрi Бiләл Сүлеев 1917 жылдары бұл медресеге жетекшiлiк етiптi.
Кеңес үкiметi орнағаннан кейiн 1926 жылы Қапалда татар мектебiнiң негiзiнде бастауыш мектебi ашылып, ол 1930 жылдары 7 жылдық орталау мектебi болып үлкейдi. Сабақ татар тiлiнде жүргiзiлдi. 1920-1930-шы жылдары бүкiл Қазақстанда ересектер арасында сауатсыздықты жою науқаны жүрiп жатқанына байланысты 1930 жылы Қапалда «Сауатсыздық жойылсын» қоғамы құрылып, 15-50 жас арасындағы ересектердiң сауатсыздығын жоюда белгiлi роль атқарған.
1932 жылы Қапал орта мектебi ашылып, алғашқы директоры Маловичко Лаврентий Абромович тағайындалды.
1933-1934 жылдары Бекташев Саубан Мұхаметұлы Қапалдағы Қапал орта мектебiнiң iргетасын қалауға өзiнiң көп үлесiн тигiздi.
Сондықтан қара шаңырақтың iргесiн қалаған Саубан Мұхаметұлының есiмiн әрқашанда ұмыта алMayмыз. Саубан Мұхаметұлының кiтапханасы өте бай болған. Бiрақ осы кiтапхананың өзi Саубан Мұхаметұлына соққы болып тиедi. 1937 жылы шiлде айында НКВД-ның бiраз адамдары келiп, Бекташев Саубан Мұхаметұлы халық жауы деп айыптап түрмеге әкетеді.
1936-1937 жылдары қазақ және орыс мектептерi қосылып аралас мектеп болады. 1948 жылдан «Қапал сегiзжылдық мектебi», «Қапал орта мектебi» болып атана бастады. 1949 жылы Қапал орта мектебiнде мұғалiмдердiң 2-шi аудандық конференциясы болып өтедi.
1972 жылы қазiргi аталмыш мектептiң 320 орынды ғимараты салынып, Қапал орта мектебi жаңа ғимаратқа көшiрiледi.1978-1979 жылдары Қапал орта мектебiне Ғ.Орманов атындағы орта мектеп атағы берiледi.
Ал Қапал ауданында халық санының өсуiне байланысты 1981-1982 оқу жылында Қапал орта мектебi 2 мектепке бөлiнедi;
1. Қапал сегiзжылдық мектебi
2. Ғ.Орманов атындағы орта мектеп.
Тек 1989 жылдан бастап Қапал орталау мектебі қайта орта мектеп статусын алды. 1997 жылы 21 - ші мамырда онамастика шешімі Қазақстан Республикасының Еңбек сіңірген әртісі, белгілі театр және кино актері Есболған Жайсаңбаевтың есімі берілді. Қазіргі уақытта Есболған Жайсаңбаев атындағы орта мектепте 391 оқушы, 45 мұғалім еңбек етеді. Оның 57 - оқу озаты, 88 оқу екпіндісі. 45 мұғалімнің 40-ы жоғарғы білімді, 3-і арнаулы орта білімді, 2 орта білімді мұғалімдер.
Әр жылдары мектепті басқарған директорлар



Маловичко Лаврентий Абрамович - 1932-37 ж
Байтуғанов Айтмухамбет-1937-40 ж
Денисенко Григорий Иванович-1940 -42ж
Еркимбеков Ерғали-1942-45 ж
Жексекұлы Баймұханбет-1945-48 ж
Кузнецов Петр Александрович-1948-50ж
Кектитебеков Н-1950-52ж
Баймулдин Г-1952-54ж
Арынова Балапан Арыновна-1956-59 ж
Афонин Иван Семенович-1959-60 ж
Афонина Нина Алексеевна-1960-62 ж
Дамуллин Исмағұл Гереевич-1962-70 ж
Петерс Эмиль Федорович-1970-72 ж
Вольховская Надежда Андреевна-1972-78 ж
Хусайынов Диқанбай Құсайынұлы-1978-85 ж
Тұрғанбаева Шарбану БайжоMarchовна-1986-87 ж
Петерс Анатолий Вальтерович-1987-88 ж
Далибекова Макира Айтжановна-1988-96 ж
Борантаев Есiмжан Уалиұлы-1996-1999 ж
Көкенова Әлия Абаққызы-1999-2007 ж
Бегалин Талап Ақылұлы 2007